09 November, 2011

INHNIAL


Inhnial hi lehlamah chuan a tha lo zawnga sawi theih a nih rualin a tha zawnga lak theih pawh niin ka hre ve tlat pek a. Mi dang hnial a an point phehthlaksak tur chuan point tha tawk tak neih ve a ngai a, chumi point nei ve tur chuan hriatna neih a tul a, hriatna nei tur chuan inchhiar zauh a tul bawk. Tin, kan hnial avanga kan hnialte atanga hriatna kan lak luh pawh hi thil hlu tak a ni ve reng reng a, inhnial hi ka sawimawi vet lat a ni. A pawng ataka hnial tur zawn hrim hrim hi a tha hauh lo va, subject pakhat sawiho va, ngaihdan inhmu lo laite sawi a, a tul chuan mi ngaihdan hneh tura hnial hi a tha hle. Tin, inhnialna hian keimahniah ‘critical mind’ min pe a, thil a nih anga a tluangtlam maia thlir lo va, a lehlam zawnga thlir dante min zirtir a, tunlai khawvelah ngat phei chuan eng exam-ah pawh hian zawhna tluangtlam hi an zawt tha duh tawh lo va-hmana zirtirtute hman ber, ‘Describe briefly’ tih aiah ‘critically examine’ tih vel hi a hluar tawh zawk niin a lang.

Ka tui zawng ni bera ka hriat tak chu inhnial hi ni ta berin ka hria a, inhnialna atthlak leh inhnial avanga thinrim a tharum thawh lam chu ka duh hauh lo thung. Mi dangte chu cho rual ni lo mahse kan tleirawl lai hian phak tawkah leh hmuh tawkah chuan lehkha ka chhiar nasa ve hle thin chuan ka hria a, kan khaw YMA leh Kohhran Library-ah khan a lawr hnem pawl tak ka ni ve thin. Chu chuan thiante hnial hi min ticho hlein ka hre thin a, thenkhat inchhiar zau zawkte ka hnial chang a awm a, chu chuan chhiar belh tura tanna min pe thin; khawdangah school kalin Hostel-ah ka’n awm leh a, hostel atang chuan lehkha chhiar mai tur dap a har hle a, chhungte pawisa min thawn hian thla khatah bu khatte ka lei ve thin a, nuam ka ti ve hle tho thin. Hostela kan awm lai hian inhnial kan hrat hle mai a, kan Warden khan tlaiah infiam ngei ngei tur angin dan a nei a, Foot ball, Volley. Table Tennis, Batminton, Basket ball leh Carrom tal khel lo kha chu hrem tur an ni a, infiam aia inhniala kan tluan zak kha a tam mai a, ka thianpa kha nuam a ti ve bawk a chaw nghei dawn dawn khan Politics, Ethics&Moral leh Literature subject khan kan inhnial thin a, kan kham ngai lo.

Aizawlah mi inluahin College ka kal leh a, ka inluah kha chu inhnialna hmun a ni leh ringawt mai a- a nuam thei hle a ni. Ka inluah atanga hnaivaiah Library a that loh avangin Chanmari West-a Khawtlang Library tha zetah chuan member nih ka dil a, an lo remti a, ka hawh ta thin a. Tin, college Library atang ka hawh theih bawk avangin tawk fangah ka ngai a chung hmang chuan tan hmunte ka siam a, inhnial kan tui thei hle. Hetih hun laia ka thiante kha an ngaihawm hle hian ka hre thin a, inlungrual tak maia kan han inhnial rap rap mai kha a ngaihawm ka ti ta ber mai. Chaw chhum theihnghilh thak thak khan eng subject emaw kha kan phak tawkin kan sawi a, duhtawka kan sawi leh ngaihtuah tawh hi chu hmun dangah mi dangin sawi ve mahse kan ngaihsak peih vak lo kan intiril ru riau thin-kan lo mawl e.

Tumah kha infiam lam tui kan awm lo va, literature lama tui (inti) thah kha kan ni a, nuam ve  hle thin; tunhnu hian kan nunhluiah zin let leh dawn ila kha hun kha ka ngai bera ka zin duhna tur a ni ang. Fing takin kan lo mawl a, mawl takin kan lo fing thung nite hian ka hre thin, thu tluangtlam put put maia mite chhan a lo ngaih takah hian lunglen a zual thin a nih hi.

College kan zawh khan ATC lamah BD zirin ka inpulut ve leh a, Library a lo changtlung tha bawk a peih bak chhiar tur a awm. Inhnial chu a la nuam reng a, ka thian pakhat fing leh ril tak, ka tluk ngai loh tur nen hian kan inhnial bang lo; tumkhat phei chu kan tlaivar dawn hial mai –Plato Philosophy kan sawi tumin. Theology leh Philosophy hi Literature chhulchhuakah inunau bik inkawpchiat mai an ni a, tin, Social Issues velte kha a hun lai khan ngaihnawm lo mahse inhnialna a titam a, a nuam phian. BD chu thiam ber nei pawha inhre lovin kan han zo ve a, tun thlenga la nuam ta reng mai chu inhnial hi a ni. Inhnial ila inkawmngeih siin, tih hi ka duh dan a ni reng.

Ka sawi tum ta ber chu inhnialna hian rilru mu mai mai tur hi a chawkharh a, a tichak a a tinung thin; inhaw lovin inhnial ila, kan inhnial point sawhnghet turin  inchhiar zau ila tih hi ka duh dan a ni reng mai.


9 comments:

  1. Kan hostel awm ve lai nen chuan a inang lo mang e aw. Kei ve kha chuan, thiam tak tak nei lo chung khan, inkhelh chiah ka atchilh thin. 'Inkhelh' anih tawh chuan a eng mai pawh kha nuam ka ti em em thin a, titi khawm a, eng thu emaw khel vak kha ka taihmakna hian a tlin ve thin lo.

    "Inhnial" anih tawh hi chuan a tu mai pawh hian kan tanna a fuh emaw fuh chiah lo emaw, tanhmun sawh ngheh sauh sauh tuma tanlak hi a awl khawp mai. Inhnial hian thinrim a awl ka ti tlat.

    ReplyDelete
  2. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  3. Ka buai' i ti a, mahse i blog a mawi tual tual thung a! A thu ken pawh a tha mar pat reng mai.

    Inhnial ka thiam vak lo. Debate-ah, KTP lamah ka tel ve zeuh zeuh, College-ah vawihnih khat ka tel bawk. Ka phak tawk chuan lehkhabu chhiar hnem ve takah ka inngai. Inhnial ai mah chuan thiante nena sawiho nuam ka ti fo. One on One phei chuan mi ka hnialpui ngai meuh lo. Sawidun leh sawiho erawh nuam ka ti thin a, ka la ti ta reng. Titi-naah nationalism leh literature lam kan sawi phei chuan a peih rei pawl ka ni reng.

    Ka hnial ngam lo che - kei aiin i hre hnem tih ka hria. Titi dun erawh ka chak ngang mai.
    [A hmasa khian Tawia gmail account-in ka lo lut a, ka delete leh a nih khi :)]

    ReplyDelete
  4. Caribou, inhnial ka'n ti teh hluai a, ka sawi tum ber chu 'socratic method' an tih ang chi-discussion han tih chiah chi ni si lo, thu inchuh a, a dik zawk zawn chhuah tuma beihna hi a ni ber awm e a. infiam hi kei zawng ka peih ngang lo a ni.

    @Zai, ka hai hman dawn che alawm.
    Ka buai lo va, tihtur ka ngah a ni tunlai chu. Nia, hei ka'n chei kual leh a nih hi, in chhung rem pawh hi han sawih danglam kual ila luahte hi a tinuam ve a nia.

    Inhnial ka tih awmzia ber chu a chungah hian ka sawi tawh tho awm e. Engtikah emaw chuan kan la titi mai mai dawn nia; a nuam ngawt ang hriat chhun chhun kan in-share dawn nia.

    ReplyDelete
  5. Inhnial ka hrât hi ka zak ta love! A nuam ve hrim hrim. Debate-ah hian ka tel zeuh zeuh a, nuam ka la ti reng. Ka hnialhrât vang hrim hrim hian debate-a tel tur âwm hliah hliah hmuhin min han hmu phawtah! Inhuatna tel miah lova inhnial hi a nuam, thu pangngai deuh khela inhnial pawh a nuam, inhnial hrim hrim a nih chuan a nuam ka ti vek!

    Hnial i hrât a nih ka ring, inhnial thupui ringawt pawhin ziah tur rëng i hre tam mai.

    ReplyDelete
  6. I ziak tha hle mai. KZP

    Inhnialna bengvarthlak leh hmalak puina tlak (progressive) deuh hi a awm alawm.

    ReplyDelete
  7. Ts, i hrat ang tih ka ring sa reng.

    Hv, i comment a tawi hle a, a lawmawm e.

    Tunlai chu hetiang lam kan sawi pawp ta sa sa inhnial awihin nakinah thil pakhat post ka la tum a- dik deuh siin hnial a la nuam ngawt ang. Zoram haw hnu lamah ni mai teh se.

    In lo lenglut a, ka lawm e.

    ReplyDelete
  8. nia, nang chu Hnial Bur tih pawha Nang a chhin ti let nghal zat thei kha i ni reng a!

    "Ngiat lang, siar ka man nang che" tih in chhiar dik theih loh lai kha ka hrechhuak uai uai mai...

    Inhnial ila..

    ReplyDelete
  9. Dini, i va reh deuh ve. I thil hriat khi i hre rei bawk si.

    Inhnialah nang chu ka cho lo che.

    ReplyDelete